“Круты ўзлёт”
Мінск: “Галіяфы”
Пра кнігу:
У аповесці апавядаецца пра гарадок Гранітагорск. Яго няма на геаграфічнай карце свету, не існуе і Грай-ракі. Аднак гісторыя, якая адбываецца з галоўным героем гэтага літаратурнага твора, зусім рэальная. Яна аб тым, што лёс — не адзіная вырашальная сіла, што ўладарыць над чалавечым жыццём.
Пра аўтара:
Уладзімір Несцяровіч — мастак, выкладчык, паэт. Ягоныя вершы — адкрыты дыялог з прыродай, шчыры аповед пра ўбачанае, аднойчы перажытае. Як чалавек творчай прафесіі ён заўсёды ў пошуку: тэматыка яго твораў даволі шырокая і разнастайная. У іх знаходзяць сваё адлюстраванне аўтабіяграфічныя эпізоды, згадкі пра незабыўныя сустрэчы з сябрамі і знаёмымі, гістарычная памяць народа пра мінулае Беларусі і многае іншае.
“Круты ўзлёт” — трэцяя кніга Уладзіміра Несцяровіча. Першая — паэтычны зборнік “Сто дарог” — выйшла ў 2008 годзе. Затым пісьменнік выдае аповесць “Непрыручанае рэха”. Пра сябе ён гаворыць так: “Крэда майго жыцця — творчы пошук”.
Круты ўзлёт. Урывак
...Бадай, ніводзін з аб’ектаў Гранітагорска не здольны пераўтварацца так увачавідкі, як рыначная плошча. У звычайныя дні гэта проста пустка, сяды-тады з самотным бадзячым сабакам, што цэлымі гадзінамі, з выглядам вольнага старацеля, вынюхвае што-небудзь прыдатнае для свайго галоднага страўніка.
У кутку пустэчы пад канавяззю, ў рэштках аўса ці кучы конскага гною з ранку да шэрых вечаровых прыцемкаў будуць спраўляць свае скокі непрыкметныя, як мурашы, аднолькавыя, жвавыя вераб’і. Там ім таксама ёсць хоць нейкая спажыва.
Да той стракатай чародкі заўсёды ахвотна далучаюцца гарадскія галубы, гракі ды галкі. Не, гракам вераб’і давяраюць менш, адразу з шумам, бы па камандзе, на крыло — ды ў бліжэйшы куст акацыі. У ім бяспечней. Адсюль жа, з гэтай калючай непрыступнай крэпасці, знаходлівую вераб’іную драбязу не можа дастаць нават сам праныра сокал пусцельга, які практыкуе рэгулярныя налёты на іх аднекуль з ваколіцы Гранітагорска.
Зрэдку тут з’явіцца і адзінокая чалавечая постаць. Людзі прасоўваюцца сюдой звычайна ў напрамку гаспадарчага магазіна, размешчанага ў дальнім закутку рыначнай плошчы. Побач з ім ёсць яшчэ магазін будматэрыялаў, крыху далей — тавары штодзённага попыту, за імі шаражка па вырабу надмагільных помнікаў і агароджаў, а яшчэ крамка нарыхтоўчай канторы. Ёсць майстэрня па рамонту абутку, што размяшчаецца ў прыстасаваным памяшканні былога прыёмнага пункту скур сельскагаспадарчай жывёлы і бычыных пухіроў.
У дні, калі гараджане жывуць заклапочаныя толькі сваімі будзённымі справамі, як напамінак аб сапраўдным прызначэнні той плошчы, кожны божы дзень, заўсёды зранку, як на працу, сюды прыходзіць старадаўні дзед з вязанкай кошыкаў. Ён размяшчаецца тут, каля ўваходу, на зэдліку, які звычайна таксама валачэ з сабой. Твар дзедаў, аздоблены пышным сівым касмыллем, заўсёды засяроджана спакойны і бескарысна ветлівы, з пячаткай глыбокай павагі да кожнай дадзенай яму Богам раніцы і да ўсіх сустрэтых у такую пару людзей.
А кашы тыя, з бездакорна выструганай ляшчыннікавай дранкі, зробленыя з такім майстэрствам і любоўю, што вока не адвесці.
Колькі часу дзень пры дні прадае дзед кашы, не скажа, бадай, ніхто, як не назаве і імя яго. Але кожны, праходзячы міма, хоцькі-няхоцькі, нават з процілеглаглага боку вуліцы паварочвае твар і з замілаваннем любуецца тварэннем дзедавых рук. Бывае, што падобным захапленнем заняты і сустрэчны: тады абодва стукаюцца ілбамі, а потым доўга і шчыра просяць прабачэння адзін у другога.
Іншы раз той-сёй з мінакоў усё-ткі наблізіцца да дзеда, асцярожна, быццам крышталёвую вазу, возьме адзін з кошыкаў, і будзе доўга разглядаць яго, не верачы сваім вачам.
— Дзеду, гэта ж сапраўдны твор мастацтва, — аднойчы з захапленнем вымавіў па-інтэлігентнаму апрануты малады чалавек, ставячы кошык на месца, і хутчэй, каб стары, барані Божа, не прапанаваў яму свой тавар, памкнуў сваёй дарогай.
А вось ці купілі ў дзеда хоць адзін кош, пра тое невядома. Вядома толькі, што ў групе Андрэя Багалюбскага, на аддзяленні жывапісу мастацкай школы ў якасці вучнёўскай пастаноўкі дзеці малююць прыгожы нацюрморт з кошыкам чыста дзедавай работы, з гарой напоўненым муляжамі яблыкаў, на фоне ружовай з белым драпіроўкі.
Дзед з кошыкамі неўпрыкмет, як той леташні снег з глухога завулку, знікае са свайго наседжанага месца перад наступленнем выходных, або кірмашовых святак, калі рынак увесь кіпіць, бушуе і пеніцца, не ведаючы аніякіх межаў.
Так было і гэтым разам на Сёмуху.
— Свежыя газеты, свежыя навіны! Чытаем свежыя навіны, — выгукае нейчы дакучлівы голас.
— Не абмініце атракцыён, не абмініце…
— Куды, куды лезеш! — перакрывае сабой шматгалоссе гукавых рэкламаў магутны бас, падобны да навальніцы, што іншы раз трэсьне ў наэлектрызаваным небе, прымусіўшы кожнага шчыра перажагнацца.
— Мама, купі мне канарэечку, — чуецца ў вялікім тлуме трапяткі дзіцячы галасок, — ну, мам…
— Навошта табе канарэйка, у цябе ж ёсць папугай, — чуецца ў адказ.
— Ну, мам-м-м…
І ў тым самым “мам-м-м” чэзне апошняя надзея дзіцяці патрымаць у руках прыгожую птушачку.
Нарэшце аднекуль збоку вецер прыносіць водар піўнага перагару, перамяшанага з густым пахам смажаных шашлыкоў. Тут, непадалёк ад гарачага мангала размешчаныя атракцыёны азартных гульняў на любы густ — каго што цікавіць.
— Не махлюй, кажу, не махлюй!...
— Паглянь, дзе ты бачыш, што я махлюю, — пярэчыць другі голас папярэдняму.
— Ай-яй-яй! Ты ж мае ўсе, да апошняга мільёнчыка, грошы выгарнуў! Хапуга ты, крахабор і авантурыст, ашуканец ты несусветны. Тарбэшнік няшчасны, разбойнік з вялікай дарогі. Перагной ты леташні і свіння вялікая, я табе галаву здыму!.. — енчыў толкам не разабраць хто.
Але прыгледзімся ўважлівей.
Сцэна разгараецца каля нізкага століка, на якім ужо ў беспарадку валяюцца бачоначкі гульнёвага лато.
На малога, але рухавага на выгляд хлапчука насоўваўся грузны, даволі ёмістага целаскладу, дзяцюк і ўсё лямантаваў не да твару сабе нейкім дзіцяча-жаночым фальцэтам:
— Ну, цяпер чакай, мой ты касацік!
У наступны момант ён, магчыма, прыдушыў бы малога, як мышаня, адным толькі лёгкім націскам свайго пальца, але той, з’арыентаваўшыся даволі своечасова і правільна, нібы сонечны зайчык, слізгануў па сцяне агароджы. У хуткім часе бамбіза ўжо ганяўся за ім па дахах нейкіх драўляных баракаў за межамі рыначнай тэрыторыі.
Кірмаш тым часам працягваецца…
