“Трынаццаць дзён”
Мінск: “Галіяфы”
Пра кнігу:
Кніга зацікавіць перш за ўсё людзей уцаркоўленых або тых, хто толькі набліжаецца да царквы і пачынае самастойна шукаць адказы на вечныя пытанні. Аўтарскае крэда палягае ў думцы, што “літаратура павінна абуджаць душу і розум чалавека, каб скіраваць яго да вечных каштоўнасцей і пракавечных ісцін, інакш кажучы, літаратура і мастацтва, калі яно сапраўднае, падштурхоўвае чалавека да храма”. Вечныя пытанні быцця, пытанні жыцця і смерці, месца чалавека на зямлі, яго адказнасць перад Богам і перад нашчадкамі — усё гэта хвалюе аўтара: рэлігія, філасофія, чалавек — асноўныя тэмы зборніка.
Пра аўтара:
Анатоль Кудласевіч — паэт, празаік, бард. Нарадзіўся ў вёсцы Таўмачава Столінскага раёна Брэсцкай вобласці 5 верасня 1961 года. У 1993 годзе ў выдавецтве “Тэхналогія” выйшла першая кніга вершаў “Плакун-трава”, у 1999 годзе — кніга вершаў “Зорныя ноты” (Бібліятэчка часопіса “Маладосць”). Анатоль Кудласевіч — укладальнік двух анталогіяў: “Анталогія беларускай эпітафіі” (“Ураджай”, 2000 г.) і “Анталогія беларускай пародыі” (“Ураджай”, 2001 г.). У выдавецтве Беларускага экзархату пад аўтарствам Анатоля Кудласевіча выйшла некалькі кніг пра святых паводле жыційнай літаратуры ў адаптаваным мастацкім пераказе для дзяцей: “Преподобный Сергий Радонежский Всея Руси чудотворец”, “Пророк Иоанн Предтеча и Креститель Господень” і інш. Проза Анатоля Кудласевіча друкавалася ў часопісах “Полымя”, “Маладосць”, “Крыніца”, “Беларусь”, у штотыднёвіку “ЛіМ” і інш.
Трынаццаць дзён. Вечар 6 лістапада 94 года
Дома жонка сустрэла з радасцю ў вачах, здаецца, і не сварыліся нядаўна. Яна выйшла на вуліцу тэлефанаваць свайму брату, а я застаўся з сынам. Стаяў ля акна і глядзеў на вуліцу. Па радыё гучала песня. Неяк нязвыкла па-новаму гучала песня і вяшчала радыё.
Колькі іх, памерлых, загінуўшых? Нас, жывых, — жменька. І ўсе яны чакаюць, каб мы дапамаглі ім сваёю малітваю. Ім не было калі спавядацца, пакласці на сябе хроснае знаменне, яны загінулі за нас, а мы павінны адмаліцца за іх.
Гучала песня, цудоўная шчымлівая мелодыя на словы Гамзатава пра салдат, якія ляцяць журавамі ў вечнасць.
О, Госпадзе, веру ў тваё ўваскрэсенне! Яны ўстануць аднойчы ўсе да аднаго: святыя і пакутнікі, тысячы простых людзей, загінуўшых за Тваю справу. Устануць аднойчы мае продкі, усе адышоўшыя прыйдуць, уваскрэснуць памерлыя, Госпадзе, і без Твайго імені на вуснах, Госпадзе, даруй ім, я жыву таму, што яны пакутавалі, ім, можа, не было калі памаліцца, але яны сумленна пражылі жыццё, Госпадзе, не пакінь іх!
Веру ў Тваё ўваскрашэнне, верую ў Цябе, Ісусе Хрысце, бачыў сёння ў царкве: ТЫ ЖЫВЫ і ВЕЧНЫ!
Няўжо і ад мяне залежыць, каб яны ўваскрэслі? Няўжо і я магу наблізіць царства нябеснае? Вечнае царства...
Прыйшла жонка: «Можа па сто грамаў на вячэру?» — спыталася яна. Як мне не хацелася разбаўляць настрой гарэлкай, але, баючыся, што яна зноў пакрыўдзіцца, я пагадзіўся.
Мы селі за стол. Яна парэзала дробнымі скрылікамі сухую каўбасу, дастала з лядоўні салат і зняла з пліты гарачую бульбу, ад якой падымалася пахкая пара, а я наліў у шклянкі гарэлкі.
— Давай, за нашу сям’ю, за нас і за сына! — дзынкнула шкло.
Выпілі. Я расказаў жонцы, што бачыў у царкве. Ужо каторы раз за гэтыя суткі глядзеў на яе і не пазнаваў. Мне было дзіўна: чаму раней мы не разумелі адно аднаго? Нібыта гаварылі на розных мовах. Увогуле, чаму людзі не могуць паразумецца?
Не таму, што ў іх няма жадання (пры адсутнасці жадання не ідуць на кантакт), а таму што жывуць на розных паверхах быцця і спрабуюць зносіцца паміж сабой: чуюць урыўкі слоў і сказаў, але не знаходзяць сувязі, не бачаць твару таго, хто гаворыць, не ўлоўліваюць адценняў інтанацыі... Гэта тое ж самае, што чытаць тэкст з аднымі галоснымі або зычнымі. Вельмі цяжка зразумець адно аднаго, калі там, дзе ў першага над галавою столь, у другога тое ж месца ўжо пад нагамі. Немагчыма, жывучы на розных паверхах быцця, аднолькава бачыць ісціну: з вышыні Эйфелевай вежы чалавеку адкрываецца ўся панарама Парыжа; са скляпення ён бачыць смецце перад акном ды мураша, які ўзбіраецца па травінцы.
Людзі, што жывуць на розных паверхах быцця, ніколі не зразумеюць адно аднаго: паразуменне бывае толькі на лесвіцы, калі адзін апусціцца, а другі падымецца — так адбылося і ў нас, праўда, я не ведаю: хто зрабіў ласку і хто першы падняўся ці апусціўся да другога? Аказалася, што мы ўдваіх хочам аднаго і таго ж. Яна гаварыла маімі словамі, гаварыла тое, чаго я намагаўся ад яе чатыры доўгія гады.
— Не трэба нічога ўскладняць, — гаварыла жонка. — Калі гэта бутэлька, як яе ні круці, усё роўна яна і застанецца бутэлькай, але лепш, каб яна стаяла на донцы.
Можна, канечне, паспрабаваць паставіць і на рыльца, але рана ці позна яна ўпадзе, а калі і пастаіць крыху — дык будзе стаяць дагары. Навошта яе ставіць дагары? Мне трэба зусім нямнога: лагоды і крышачку цеплыні, як і ўсякай жанчыне, каліва ўвагі. Усё астатняе прыйдзе само. У нас сын, за якога мы адказваем перад Богам, якога павінны выгадаваць і выхаваць, каб ён стаў нармальным чалавекам.
Хочаш працаваць, калі ласка, я табе ўсе ўмовы ствару для працы, але каб работа не засланяла асноўнага: сям’і! Каб ты хоць час ад часу заўважаў, што побач з табой жывыя людзі. Уся твая творчасць — гэта смецце, выкідыш, аборт сапраўднага жыцця.
Яна гаварыла праўду, і я пагаджаўся. Я ў першыню ўбачыў наша адзінства, зразумеў: мы адно. Убачыў сямейную еднасць, як трыадзінства Божае: я — айцец, вось сын мой, якому пайшоў чацвёрты год, але які ўжо ўсё разумее і адчувае імгненныя рухі душы; вось жонка мая — усюдыісны дух, які адухаўляе і дыхае, дзе хоча. Бог на зямлі, сярод людзей — гэта наша сям’я. Недарэмна, думаў я, адно з царкоўных таінстваў — вянчанне, ды і сама царква часта параўноўваецца з жаною, а Хрыстос — муж яе. Мне здалося нават, што жонка чытае мае думкі: не паспею засумнявацца ў чым, як яна тут жа: «Ну што ты зноў, не думай пра гэта!» — абрывае мяне. Сапраўды, можа, мы багі, якія спусціліся на зямлю, каб паглядзець, што змянілася сярод людзей за апошнія дзве тысячы гадоў? — падумалася
мне. Што мы павінны рабіць? 3 якой мэтай прыйшлі да людзей? Якая яна ў мяне прыгожая, мая багіня?! А хто ж у нас галоўны? Ну, калі бацька я, дык пэўна, што я! Але ж мы АДНО ў трох асобах, мы тры часткі аднаго цэлага, якое называецца сям’я!
