Віктар Ліцвінаў
“Жыццё планктону”
ЗША: “Lulu Press”
Пра кнігу:
Кніга ўлучае аднайменнае эсэ.
Пра аўтара:
Віктар Ліцвінаў — беларускі літаратар. Жыве ў ЗША.
Жыццё планктону. Урывак
...Адзін раз ў суткі праходзіў пасажырскі цягнік. Ён называўся бічавоз (поезд для перавозкі былых інтэлігентных людзей) і быў сфармаваны з цеплавоза, паштова-багажнага вагона, чатырох плацкартных вагонаў і 2-3 вагонаў для перавозкі зэкаў (ЗК), ЗК — гэта савецкі асуджаны чалавек, Забайкальскі Камсамолец. Іх тут столькі, колькі зорак у небе. Зоны і вольныя паселішчы.
Міліцыя ў бічавозе не ездзіла. Яны проста баяліся там ездзіць, бо іх маглі выкінуць з цягніка на хаду. Што прадстаўляў сабе плацкартны вагон? Гэта вагон, у якім ездзілі нафтавікі, газавікі і іншы рабочы люд. На праходзе стаялі кантэйнеры з віном або гарэлкай. За столікамі сядзелі людзі ў ботах-балотніках вышэй кален і гулялі ў карты на грошы, альбо на пасажыраў. Калі ў гуляючага ўжо не было на што гуляць (ён усё, напрыклад, прайграваў), то яго проста выкідвалі з вагона на хаду цягніка.
Аднойчы, апасля праходу па станцыі гэтага цягніка да дзяжурнага па станцыі “завітаў” такі “выкінуты” з цягніка чалавек. У дзверы пастукалі, і нехта сказаў: “Вы мяне не бойцеся, пусціце зайсці, мяне прайгралі ў карты і выкінулі з вагона на вашай станцыі”. Франсуа адчыніў дзверы. На парозе стаяў чалавек. Скура на яго твары была здзёрта — гэта было крывавае месіва. Правая рука была зламаная ў локці і проста боўталася. На станцыі не было ні бінтоў ні звычайнага ёду, каб зрабіць перавязку. Да бліжэйшага медпункту — 40 км. Франсуа і яго сябры дапамаглі чалавеку, тармазнуўшы для яго грузавы поезд, пасадзілі яго ў кабіну да машыніста.
Праз некаторы час да салдат, якія працавалі на станцыі, завітаў іх камандзір ўзводу — лейтэнант. Від ён меў незвычайны, — быццам з фронту прыехаў: левая рука ў бінту і пярэвязі, галава перабінтавана. Ён расказаў, што едзе ў адпачынак, які яму даў камандзір вось за што. Лейтэнант вёз грошы — месячны заробак для афіцэраў з Цюмені ў Сургут. Ехаў ён на “бічавозе”. Да яго падышоў чалавек і папрасіў выйсці ў тамбур пакурыць. Яны выйшлі ў тамбур, дзе ўжо быў біч, які і замахнуўся нажом. Наш лейтэнант абараніўся рукой і выбіў нож. Другі біч тым часам выцягнуў пісталет і ударыў лейтэнанта рукаяткай па галаве. Лейтэнант цудам адбіўся і забег у вагон. Справа была днём. Пасажыры не спалі. Лейтэнант закрычаў: “Дапамажыце!” Але ўсе пасажыра адвярнуліся і сталі глядзець ў другі бок. Лейтэнант прабег праз вагон, забег у туалет, зачыніў дзверы на закідку, адчыніў акно і на хаду цягніка выскачыў на вуліцу. Грошы ён давёз, за што і атрымаў два тыдні адпачынку.
Асноўны промысел жыхароў тайгі — хантаў — сабаліныя скуры. Дзеля гэтага яны ў студзені- лютым-сакавіку не выходзяць з лесу. На шляху паляўнічы-хант будуе некалькі паляўнічых домікаў (звычайна — праз 20 кіламетраў). Як ён арыентуецца ў тайзе — вядома толькі хантам. У доміку ё самае неабходнае і соль, запалкі, лучыны для вогнішча. Усё гэта дабро падвешана пад столь. Лес, які цягнецца ад Урала да Ціхага акіяна — (ханты жывуць прыкладна ад Цюменскіх балот да ракі Об) яны (ханты) ведаюць як сваіх пяць пальцаў.
Звычайна хант заходзіў на станцыю крыху адпачыць, выпіць чаю. Гэты чалавек невялікага росту, ніжэй за сярэдні. У зімовай шапцы з собаля, або сабакі. Валёнкі, на якія зверху нашыты спецыяльныя штаніны, якія абвязваюцца вяровачкай за каленамі, каб не сыпаўся снег. Лыжы, даўжынёй 1 м 30 см, падбітыя такім чынам ласіным мехам, што не могуць ехаць назад (не дае поўсць). Акрамя дужак для наска валёнка, няма ніякага спецыяльнага механізму зачэпкі ног. Гэта для таго зроблена, каб хутчэй скінуць лыжы з ног, калі, напрыклад, на спіну з дрэва скочыць рысь...
...Адзін раз ў суткі праходзіў пасажырскі цягнік. Ён называўся бічавоз (поезд для перавозкі былых інтэлігентных людзей) і быў сфармаваны з цеплавоза, паштова-багажнага вагона, чатырох плацкартных вагонаў і 2-3 вагонаў для перавозкі зэкаў (ЗК), ЗК — гэта савецкі асуджаны чалавек, Забайкальскі Камсамолец. Іх тут столькі, колькі зорак у небе. Зоны і вольныя паселішчы.
Міліцыя ў бічавозе не ездзіла. Яны проста баяліся там ездзіць, бо іх маглі выкінуць з цягніка на хаду. Што прадстаўляў сабе плацкартны вагон? Гэта вагон, у якім ездзілі нафтавікі, газавікі і іншы рабочы люд. На праходзе стаялі кантэйнеры з віном або гарэлкай. За столікамі сядзелі людзі ў ботах-балотніках вышэй кален і гулялі ў карты на грошы, альбо на пасажыраў. Калі ў гуляючага ўжо не было на што гуляць (ён усё, напрыклад, прайграваў), то яго проста выкідвалі з вагона на хаду цягніка.
Аднойчы, апасля праходу па станцыі гэтага цягніка да дзяжурнага па станцыі “завітаў” такі “выкінуты” з цягніка чалавек. У дзверы пастукалі, і нехта сказаў: “Вы мяне не бойцеся, пусціце зайсці, мяне прайгралі ў карты і выкінулі з вагона на вашай станцыі”. Франсуа адчыніў дзверы. На парозе стаяў чалавек. Скура на яго твары была здзёрта — гэта было крывавае месіва. Правая рука была зламаная ў локці і проста боўталася. На станцыі не было ні бінтоў ні звычайнага ёду, каб зрабіць перавязку. Да бліжэйшага медпункту — 40 км. Франсуа і яго сябры дапамаглі чалавеку, тармазнуўшы для яго грузавы поезд, пасадзілі яго ў кабіну да машыніста.
Праз некаторы час да салдат, якія працавалі на станцыі, завітаў іх камандзір ўзводу — лейтэнант. Від ён меў незвычайны, — быццам з фронту прыехаў: левая рука ў бінту і пярэвязі, галава перабінтавана. Ён расказаў, што едзе ў адпачынак, які яму даў камандзір вось за што. Лейтэнант вёз грошы — месячны заробак для афіцэраў з Цюмені ў Сургут. Ехаў ён на “бічавозе”. Да яго падышоў чалавек і папрасіў выйсці ў тамбур пакурыць. Яны выйшлі ў тамбур, дзе ўжо быў біч, які і замахнуўся нажом. Наш лейтэнант абараніўся рукой і выбіў нож. Другі біч тым часам выцягнуў пісталет і ударыў лейтэнанта рукаяткай па галаве. Лейтэнант цудам адбіўся і забег у вагон. Справа была днём. Пасажыры не спалі. Лейтэнант закрычаў: “Дапамажыце!” Але ўсе пасажыра адвярнуліся і сталі глядзець ў другі бок. Лейтэнант прабег праз вагон, забег у туалет, зачыніў дзверы на закідку, адчыніў акно і на хаду цягніка выскачыў на вуліцу. Грошы ён давёз, за што і атрымаў два тыдні адпачынку.
Асноўны промысел жыхароў тайгі — хантаў — сабаліныя скуры. Дзеля гэтага яны ў студзені- лютым-сакавіку не выходзяць з лесу. На шляху паляўнічы-хант будуе некалькі паляўнічых домікаў (звычайна — праз 20 кіламетраў). Як ён арыентуецца ў тайзе — вядома толькі хантам. У доміку ё самае неабходнае і соль, запалкі, лучыны для вогнішча. Усё гэта дабро падвешана пад столь. Лес, які цягнецца ад Урала да Ціхага акіяна — (ханты жывуць прыкладна ад Цюменскіх балот да ракі Об) яны (ханты) ведаюць як сваіх пяць пальцаў.
Звычайна хант заходзіў на станцыю крыху адпачыць, выпіць чаю. Гэты чалавек невялікага росту, ніжэй за сярэдні. У зімовай шапцы з собаля, або сабакі. Валёнкі, на якія зверху нашыты спецыяльныя штаніны, якія абвязваюцца вяровачкай за каленамі, каб не сыпаўся снег. Лыжы, даўжынёй 1 м 30 см, падбітыя такім чынам ласіным мехам, што не могуць ехаць назад (не дае поўсць). Акрамя дужак для наска валёнка, няма ніякага спецыяльнага механізму зачэпкі ног. Гэта для таго зроблена, каб хутчэй скінуць лыжы з ног, калі, напрыклад, на спіну з дрэва скочыць рысь...
